Interactie tussen kruiden en medicijnen: uitleg voor zorgverleners

Onder kruidenmiddelen vallen kruidengeneesmiddelen, kruidensupplementen en homeopathische kruidenmiddelen.

• Kruidengeneesmiddelen zijn door medicijnautoriteit CBG beoordeeld op werkzaamheid, kwaliteit en veiligheid voordat ze verkocht mogen worden. De exacte concentraties zijn bekend en er zit een bijsluiter bij met informatie voor de gebruiker. Kruidengeneesmiddelen hebben een RVG-nummer. Het CBG kan de werkzaamheid van een middel beoordelen op basis van klinisch bewijs (niet-traditioneel kruidengeneesmiddel) of op basis van langdurig gebruik en ervaring (traditioneel kruidengeneesmiddel). Lees meer op de pagina over traditionele kruidengeneesmiddelen.
   
• Kruidensupplementen zijn voedingssupplementen met kruiden als belangrijkste ingrediënt. Een kruidensupplement kan dezelfde kruiden bevatten als een kruidengeneesmiddel. De werking en veiligheid van kruidensupplementen hoeft niet zoals bij geneesmiddelen beoordeeld worden voordat het in Nederland verkocht mag worden. 
  
  Kruidensupplementen vallen onder de Warenwet, net als voedingssupplementen met vitamines en mineralen. In de Warenwet staat dat een product de gezondheid en veiligheid van consumenten niet in gevaar mag brengen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert risicogericht of producenten, handelaren en verkopers zich houden aan de wettelijke regels. Bijvoorbeeld via steekproeven in (web)winkels of door klachten en meldingen over mogelijk onveilige producten te onderzoeken. Voldoet een product niet aan de veiligheidseisen, dan grijpt de NVWA in. Meer over de veiligheid van supplementen lees je op de website van de NVWA.
  
  Een bijsluiter is bij kruidensupplementen niet verplicht. Belangrijke informatie moet op het etiket staan. Kruidensupplementen mogen geen medische indicatie hebben. Gezondheidsclaims zijn wel toegestaan. Een gezondheidsclaim zegt iets over de voordelen van een product. Een voorbeeld van een gezondheidsclaim is: 'ondersteunt de spijsvertering'.

Het is goed om hier alert op te zijn als een patiënt klachten ervaart.

• Homeopathische geneesmiddelen zijn vaak sterk verdund, waardoor de hoeveelheden kruiden vaak zeer laag zijn. Het CBG beoordeelt ook homeopathische geneesmiddelen voordat ze verkocht mogen worden. Die middelen toetst het CBG alleen op veiligheid en of ze voldoen aan de geldende kwaliteitseisen voor de bereiding van een geneesmiddel. Het CBG toetst dus niet of deze middelen ook daadwerkelijk werken. Homeopathische geneesmiddelen zijn te herkennen aan het RVH-nummer. Bij homeopathische geneesmiddelen zit geen bijsluiter. Ook staat er niet specifiek vermeld waar je de geneesmiddelen voor kunt gebruiken (indicatie). Homeopathische geneesmiddelen worden namelijk gebruikt volgens de principes van de homeopathische geneeswijze.

Onderzoek in opdracht van het CBG laat zien dat de meeste mensen hun huisarts niet op de hoogte stellen van het gebruik van kruidenmiddelen. Als arts of apotheker is het goed om ervan bewust te zijn dat wisselwerking tussen kruidenmiddelen en geneesmiddelen mogelijk is. Krijgt een patiënt last van bijwerkingen die een te hoge plasmaspiegel van een geneesmiddel suggereren? Of heeft iemand het idee dat een geneesmiddel plotseling minder goed werkt? Vraag dan ook naar het gebruik van kruidenproducten. Mogelijk zijn de klachten gerelateerd aan het kruidengebruik van de patiënt. 

Hoe weet ik welke interacties er mogelijk zijn?

De geneesmiddelbewakingssystemen, zoals de G-Standaard, bevatten over het algemeen geen of weinig informatie over interacties met kruidenmiddelen. Dat komt omdat veel kruidenmiddelen niet als geneesmiddel zijn geregistreerd. 

Bekende informatie over wisselwerkingen met geregistreerde kruidengeneesmiddelen is te vinden in de SmPC en het Farmacotherapeutisch Kompas. Voor kruidensupplementen is dat niet het geval.

Interactie-informatie

Op de website van het CBG is meer informatie beschikbaar over een aantal veelgebruikte kruiden en geneesmiddelen waarmee mogelijke interacties bekend zijn. Via onderstaande links lees je meer over de mogelijke interactiemechanismes van deze kruiden. Ook is de ernst van de verschillende wisselwerkingen in kaart gebracht om een risico-inschatting te kunnen maken: 

• Amerikaanse ginseng
• Danshen of rode salie
• Geelwortel of kurkuma
• Japanse notenboom of Ginkgo
• Groene thee
• Knoflook
• Mariadistel
• Sint-Janskruid
• Valeriaan
• Rode zonnehoed

Welk advies kan ik de patiënt geven?

Onderzoek in opdracht van het CBG laat zien dat de meeste mensen kruidenmiddelen gebruiken om hun gezondheid op peil te houden of te versterken. Vaak met het idee ‘baat het niet dan schaadt het niet’. Heeft een kruidenmiddel mogelijk interactie met de medicijnen van een patiënt? Overweeg dan in hoeverre het beoogde effect van het kruidenmiddel belangrijk is voor de gezondheid en welzijn van de patiënt. Bij twijfel hierover kun je de patiënt adviseren om (tijdelijk) te stoppen met het kruidenmiddel.

Consumenten letten vaak niet goed op of de kruiden die ze willen gebruiken wel samen kunnen met hun andere medicijnen. Meestal zijn mensen zich niet bewust van de mogelijke risico's. Als drogist kun jij consumenten hierop wijzen. Mogelijk stellen klanten jou ook vragen over het combineren van kruiden en medicijnen. Het advies dat je kunt geven is: 

• Bij het combineren van kruidenmiddelen en medicijnen is het goed om alert te zijn. Er kan namelijk wisselwerking optreden. Heb je het gevoel dat je medicijn minder goed werkt of krijg je last van bijwerkingen? Overleg met je arts of apotheker.