HPV-vaccin
Het humaan papillomavirus (HPV) is een heel besmettelijk virus. Er zijn meer dan 100 soorten van het virus. Besmetting gaat van mens op mens door seksueel contact. Het HPV-vaccin beschermt tegen de meest gevaarlijke typen van het virus en is opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma voor alle kinderen (zowel meisjes als jongens).
Wat is het humaan papillomavirus?
Het humaan papillomavirus (HPV) is een zeer besmettelijk virus. Zo’n 80 tot 90% van de mensen die seksueel actief is, krijgt een keer een HPV-infectie. Meestal ruimt het lichaam dit virus zelf weer op. In sommige gevallen blijft het virus in het lichaam aanwezig en kan het kanker veroorzaken. Vaak is dit baarmoederhalskanker, maar HPV kan ook kanker veroorzaken in de vagina, schaamstreek, aan de penis, in de mondholte, in de keel en in de slokdarm. Bij ongeveer 1.100 vrouwen en 400 mannen per jaar veroorzaakt een infectie met HPV uiteindelijk een vorm van kanker.
In veel gevallen ervaar je bij een besmetting met HPV geen klachten. Wanneer je besmet bent met HPV kun je last krijgen van de volgende klachten:
- Jeuk of een branderig gevoel bij je geslachtsorganen
- Wratten bij je geslachtorganen
- Bloed uit de vagina
Vaccins tegen HPV
Op dit moment zijn er in de Europese Unie drie vaccins tegen HPV goedgekeurd. Dit zijn de vaccins Cervarix, Gardasil en Gardasil 9. In Nederland wordt het vaccin Cervarix op dit moment gebruikt in het Rijksvaccinatieprogramma. De informatie op deze pagina gaat daarom over dit vaccin.
Hoe werkt het vaccin?
Het HPV-vaccin Cervarix is een zogenoemd geadjuveerd recombinant eiwitvaccin. In het vaccin zitten nagemaakte deeltjes van het humaan papillomavirus eiwit 16 en 18, die in het laboratorium zijn gemaakt. Ook zit in het vaccin een ‘adjuvans’. Dat is een hulpstof die zorgt dat de afweerreactie op de prik sterker wordt.
Als reactie op het vaccin zal het lichaam na de prik antistoffen aanmaken tegen de eiwitdeeltjes. Komt het lichaam later nog eens in aanraking met het HPV-virus, dan wordt het virus herkend. Het afweersysteem voorkomt dan dat het virus cellen kan binnendringen. Hierdoor kan het virus zich niet goed vermenigvuldigen. De kans op ziekte en ernstige ziekte wordt daardoor kleiner. Het vaccin beschermt niet tegen alle 100 typen van HPV. Maar wel tegen de meest gevaarlijke HPV-typen 16 en 18 die het vaakst kanker kunnen veroorzaken.
Hoe goed beschermt het vaccin?
Het HPV-vaccin Cervarix is voor goedkeuring uitgebreid onderzocht. In het onderzoek bleek Cervarix effectief voor het voorkomen van afwijkende celgroei in de baarmoederhals. Een belangrijk onderzoek is gedaan met bijna 19.000 meisjes en vrouwen van 15 tot 25 jaar die meestal niet eerder een HPV-type 16 of 18 infectie hadden gehad. Cervarix werd vergeleken met een ander vaccin dat niet effectief is tegen HPV (in dit geval een vaccin tegen het hepatitis A-virus). Na gemiddeld 39 maanden keken de onderzoekers hoeveel vrouwen uit de onderzoeksgroep een voorstadium van baarmoederhalskanker hadden ontwikkeld dat door deze HPV-types kan komen. Bij de groep die Cervarix kreeg was dit het geval bij 5 van de meer dan 7.000 vrouwen. Dit in vergelijking met 57 van de meer dan 7.000 vrouwen die het controlevaccin hadden gekregen. Uit het onderzoek bleek ook dat Cervarix bescherming kan bieden tegen infectie of schade die met enkele andere types HPV in verband worden gebracht.
Aanvullend op onderzoek bij vrouwen is er onderzoek gedaan naar de werkzaamheid van Cervarix bij jongens tussen 10 en 18 jaar oud. In deze studies werd een zelfde afweerreactie gezien als in de studies bij meisjes en vrouwen.
Cervarix beschermt na een volledige vaccinatie serie (2 prikken) voor tenminste 10 jaar. We weten nog niet precies tot wanneer deze bescherming duurt. Wel weten we dat het vaccin nog steeds werkt bij de vrouwen die meegedaan hebben aan de onderzoeken die voorafgaand aan de registratie van het vaccin zijn gedaan.
Voor wie is het vaccin?
De HPV-vaccins kunnen gebruikt worden vanaf de leeftijd van negen jaar. Het HPV-vaccin Cervarix is opgenomen in het Rijksvaccinatie programma. Kinderen, zowel jongens en meisjes, krijgen een uitnodiging voor de vaccinatie als ze 9 jaar oud zijn. Een herhaalprik volgt 6 maanden na de eerste prik.
Het HPV-vaccin is sinds 2007 op de markt. Bij de mensen die destijds het vaccin kregen, is de afweerrespons nog aanwezig. Op dit moment is een extra herhaalprik daarom niet nodig.
Het vaccin kan bij kinderen met een allergie voor de bestanddelen van het vaccin potentieel gevaarlijk zijn. Raadpleeg bij allergieën altijd de bijsluiter of overleg met een arts vóór de vaccinatie.
Wat zijn de bijwerkingen van het vaccin?
Net zoals bij andere vaccins kun je na een prik met het HPV-vaccin last hebben van bijwerkingen. Veelvoorkomende bijwerkingen zijn:
- Hoofdpijn;
- Spierpijn;
- Vermoeidheid;
- Pijn, roodheid en zwelling op de plaats waar de injectie is toegediend.
Deze bijwerkingen komen regelmatig voor en verdwijnen na een paar dagen.
Voor meer informatie over de bijwerkingen van de HPV-vaccins kun je kijken op de CBG Geneesmiddeleninformatiebank. Vermoed je dat jouw kind last heeft van een (mogelijke) bijwerking na de HPV-vaccinatie? Meld deze dan bij Bijwerkingencentrum Lareb. Of neem contact op met jouw huisarts, apotheker of verpleegkundige.
Wat zijn de voor- en nadelen van het vaccin?
De voordelen van de HPV-vaccinatie zijn:
- Het vaccin beschermt tegen de gevaarlijkste typen van het HPV.
- Het vaccin verkleint de kans op verschillende soorten kanker, waaronder baarmoederhalskanker.
De nadelen van de HPV-vaccinatie zijn:
- Je kunt last krijgen van bijwerkingen na de prik. Zoals pijn op de prikplek, hoofdpijn of vermoeidheid.
- Het vaccin beschermt niet tegen alle typen van het HPV.
Veel gestelde vragen over het vaccin
Meer informatie
Wil je meer informatie over het HPV-vaccin? Je vindt alle productinformatie over de verschillende HPV-vaccins in de Geneesmiddeleninformatiebank:
Het HPV-vaccin Silgard is inmiddels niet meer geregistreerd. Bekijk de website van het EMA voor meer informatie over de intrekking van deze handelsvergunning.
Over het CBG
Het CBG heeft alle vaccins die in Nederland op de markt zijn beoordeeld op werkzaamheid, veiligheid en kwaliteit, samen met het Europese netwerk van medicijnautoriteiten. Ook nadat vaccins op de markt zijn houden we de (mogelijke) bijwerkingen goed in de gaten en ondernemen we actie als dat nodig is. Meer informatie.