Wat weten we over het nieuwe blauwtongvaccin?
Sinds september 2023 is er in Nederland een uitbraak van het blauwtongvirus. Het gaat om een nieuwe, ziekmakende variant van het virus met de naam: BTV-3. Ook wel: serotype 3. Een besmetting met dit virus zorgt vooral bij schapen en runderen voor (ernstige) ziekte en overlijden. Met de komst van blauwtongvaccin Syvazul BTV 3 lijkt er licht aan de horizon te zijn. Maar wat weten we over dit vaccin? En hoe gaat dit vaccin helpen in de strijd tegen het blauwtongvirus? Onze collega Erik den Hertog, dierenarts-epidemioloog en klinisch beoordelaar, legt het uit.
Klopt het dat er nu een blauwtongvaccin beschikbaar is die gebruikt kan worden?
“Er is inderdaad een nog niet toegelaten blauwtongvaccin dat via een besluit van de minister toestemming krijgt voor gebruik. Dit is het Syvazul BTV 3 vaccin van fabrikant Laboratorias Syva. Het vaccin is dus nog niet officieel goedgekeurd. Wel is het vaccin al zo ver in ontwikkeling dat de veiligheid, werkzaamheid en kwaliteit beoordeeld kon worden. In dit geval versneld.”
Er wordt dus niet gesproken van een goedkeuring, maar van een 'besluit tot toestemming voor gebruik’. Wat betekent dit precies?
“Bij een besluit tot toestemming voor gebruik wordt er door de nationale overheid, in dit geval het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid (LNV), toestemming gegeven om een niet geregistreerd medicijn te gebruiken. Zo'n besluit is mogelijk in noodsituaties. Dit staat vermeld in artikel 110 van de Verordening.
En een noodsituatie, daar is op dit moment wel sprake van in Nederland. Sinds de uitbraak in het najaar zijn er al tienduizenden schapen en enkele duizenden runderen doodgegaan aan het blauwtongvirus. En dat is zorgelijk. Een besluit zoals deze zorgt ervoor dat er in korte tijd een vaccin gebruikt kan worden. Een vaccin is namelijk een belangrijk hulpmiddel in de strijd tegen ziekte en sterfte door het blauwtongvirus.”
Hoe veilig is dit blauwtongvaccin?
“Voor het beoordelen van de veiligheid is gekeken naar de veiligheidsstudies die zijn gedaan voor een eerder goedgekeurd blauwtongvaccin van fabrikant Syva. Dit vaccin wordt namelijk op dezelfde manier gemaakt, in dezelfde fabriek én met dezelfde ingrediënten. Alleen het virusdeeltje is anders. Om aan te tonen dat het virusdeeltje niet meer leeft en er geen andere bacteriën of virussen in het vaccin zitten, heeft de fabrikant extra data aangeleverd.
Daarnaast is er met het nieuwe vaccin een werkzaamheidsstudie gedaan in schapen. In deze studie is naast werkzaamheid ook gekeken naar de veiligheid, namelijk eventuele bijwerkingen. Over het algemeen weten we dat geïnactiveerde vaccins zoals dit blauwtongvaccin weinig bijwerkingen geven. De bijwerkingen die regelmatig worden gezien zijn temperatuursverhoging en zwelling op de prikplek.
Naast de veiligheid voor de dieren, is ook de veiligheid voor de dierenarts die het vaccin toedient, het milieu en voor de consument beoordeeld. ”
Voor welke dieren kan dit blauwtongvaccin gebruikt worden?
“Het besluit tot toestemming voor gebruik geldt specifiek voor schapen en runderen. Het nieuwe blauwtongvaccin is namelijk onderzocht bij schapen. In studies van het eerder goedgekeurde blauwtongvaccin van Syva is aangetoond dat het ook werkzaam is bij runderen. Aangezien de vaccins nagenoeg hetzelfde zijn, gaan we ervan uit dat het nieuwe vaccin ook bij runderen werkt.”
Wat betekent het beschikbaar komen van dit vaccin voor Nederland?
“Het beschikbaar komen van een blauwtongvaccin betekent veel omdat er op dit moment geen vaccin is dat gebruikt kan worden tegen BTV-3, de heersende variant van het blauwtongvirus. Deze variant is heel ziekmakend.
Met de warme maanden in het vooruitzicht groeit de noodzaak voor een vaccin verder. De kleine vliegjes (knutten) die het blauwtongvirus van dier tot dier overbrengen worden namelijk weer actief. En van deze besmette vliegjes komen ook de larfjes uit. We verwachten dan opnieuw een toename in het aantal blauwtong besmettingen.
Dat een vaccin essentieel is voor het bestrijden van deze ernstige ziekte, hebben we wel geleerd tijdens de vorige blauwtonguitbraak tussen 2006 en 2008. Daar heeft vaccinatie een grote rol gespeeld in de bestrijding van het toen heersende blauwtongvirus. Voordat het vaccin bescherming biedt aan een dier, duurt het ongeveer 4 weken. Vaccinatie in de komende maand(en) is daarom erg belangrijk.”
Wanneer is het vaccin beschikbaar?
“De Minister van LNV heeft aangegeven dat de eerste voorraad met vaccins binnen een week in Nederland is. Omdat de warme maanden op komst zijn, en de bescherming van het vaccin pas na 4 weken optimaal, is de hoop dat er snel gestart kan worden met de vaccinatie van schapen en runderen.”