Column 'Over medicijnen': Hoe houden we medicijnen beschikbaar?
Je medicijnen, daar wil je blindelings op kunnen vertrouwen. Hoe vervelend is het dan als je vertrouwde medicijn niet beschikbaar is? Ik snap helemaal dat dat zorgen geeft. Helaas zijn er soms leveringsproblemen die tot medicijntekorten kunnen leiden. Vaak door productieproblemen, een toegenomen vraag of omdat een grondstof niet voorradig is. Hoe houden we de gevolgen zo beperkt mogelijk?
Samen met de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) coördineren wij het Meldpunt Geneesmiddelentekorten en -defecten. Daar moeten fabrikanten verwachte leveringsproblemen van medicijnen verplicht melden. Gisteren hebben we bekendgemaakt dat bedrijven in 2022 méér meldingen van verwachte leveringsproblemen hebben gedaan. In totaal waren dat er 5.921, tegenover 3.660 in 2021.
Het Meldpunt controleert voor iedere melding of er een risico is voor patiënten. Een belangrijk iets waar we naar kijken? Of er in Nederland vervangende medicijnen beschikbaar zijn. Voor bijna alle medicijnen was dit afgelopen jaar het geval. Een patiënt stapt dan bijvoorbeeld over naar een medicijn met dezelfde werkzame stof van een ander bedrijf. Dit geeft de apotheek wel extra werk. En een patiënt kan last hebben van het wisselen naar een ander medicijn.
Is er geen goed alternatief? Dan kijken we of er misschien andere fabrikanten zijn die tijdelijk meer kunnen produceren. Is dat niet mogelijk? Dan zoeken we met de IGJ, bedrijven en zorgverleners een andere oplossing. Of er een medicijn in het buitenland is dat we naar Nederland kunnen halen bijvoorbeeld. Zo proberen we de gevolgen voor patiënten zo klein mogelijk te houden.
Het is niet altijd zwart-wit. Soms is er geen volledig tekort, maar te weinig voorraad. Dan is het zaak dat mensen die het medicijn het hardste nodig hebben, daar niet onder lijden. Met artsen en apothekers zoeken we daar oplossingen voor. Bijvoorbeeld door mensen minder voorraad mee te geven. Of, in het uiterste geval, te kiezen welke patiënten dit medicijn nog wel krijgen en welke patiënten een ander medicijn.
In 2022 hebben we meer moeten doen om de gevolgen van ernstige, langdurige leveringsproblemen te beperken. Voor zes medicijnen waren er uiteindelijk geen of onvoldoende geschikte alternatieven beschikbaar voor de patiënt.
Tegelijk zien we vaak dat meldingen niet tot een echt leveringsprobleem leiden. Bedrijven zijn verplicht om te melden. Uit voorzorg melden ze ook een risico op leveringsproblemen. Ook dat gebeurde in 2022 vaker. Dat maakt het voor ons moeilijker om de ernstige tekorten vroegtijdig te signaleren. En hoewel er voor veel leveringsproblemen oplossingen zijn, zien we dat vervangende medicijnen soms óók schaars zijn. Bijvoorbeeld als er nog maar 1 of 2 alternatieven zijn. Ik maak me zorgen over deze ontwikkeling.
We maken ons sterk om de gevolgen van leveringsproblemen zo klein mogelijk te houden voor patiënten. Dat kunnen we niet alleen, dat doen we samen met vele partijen, in Nederland en Europa.
Over de column
Voorzitter em. prof. dr. Ton de Boer schrijft elke maand een column ‘Over medicijnen’, over gezondheid en welzijn. De column verschijnt ook op Gezondheid&Co, het gezondheidsplatform voor Noord-Nederland, van de Noordelijke Dagblad Combinatie (de NDC Mediagroep). De columns staan in het teken van de actualiteit en onze rol en ons werk als Nederlandse medicijnautoriteit.