Column 'Over medicijnen': Hoelang blijft mijn medicijn goed?
Dat er op een pak melk een houdbaarheidsdatum staat, dat begrijpen we allemaal. Maar hoe zit het dan met die datum op een doosje medicijnen? Ik krijg de vraag wel eens. Kan het kwaad als mijn paracetamol een dag over datum is?
Om met die laatste vraag te beginnen: een paracetamol kun je nog best nemen, als hij een dag of een week over datum is. Als hij tenminste op de goede manier bewaard is, zoals aangegeven in de bijsluiter. Droog, niet te warm en niet te vochtig. Dan kan er niet zoveel mee gebeuren binnen die tijd.
Alhoewel… Als je medicijnen langere tijd laat liggen voordat je ze gebruikt, kán de werking achteruit gaan. Hoe? De werkzame stof kan veranderen. Een beetje zoals boter ‘ranzig’ wordt of ijzer gaat roesten. Er kunnen in het medicijn stoffen ontstaan die misschien schadelijk zijn.
De houdbaarheidsdatum op een doosje medicijnen staat er dus niet voor niets. We hebben Europese afspraken gemaakt voor onderzoek naar de houdbaarheid. Fabrikanten moeten aantonen dat medicijnen blijven voldoen aan de eisen aan kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid. Wij controleren en beoordelen dat onderzoek.
Waar kijken we precies naar? Dat verschilt per medicijn. De werkzame stof moet altijd in orde blijven tijdens de houdbaarheidsperiode. Dat betekent dat in het medicijn de juiste hoeveelheid zit. En er mogen niet teveel andere stoffen ontstaan na verloop van tijd.
Ook kunnen we eisen dat fabrikanten onderzoeken of de toediening nog goed werkt. Sprayt een neusspray bijvoorbeeld nog goed? Verdampt er niet teveel vloeistof uit een drankje? Droogt een zalfje niet teveel uit? En hoe gevoelig zijn medicijnen voor licht, lucht, warmte of vocht?
Naast die Europese afspraken hebben wij in Nederland nog een extra eis. Op hersluitbare medicijnverpakkingen die je zonder recept koopt, moet ook staan hoelang iets te gebruiken is ná het openen.
Uit het houdbaarheidsonderzoek komt dan een periode waarbinnen we zeker genoeg zijn dat het medicijn goed werkt en veilig is. En daar komt dus de houdbaarheidsdatum vandaan.
Tot slot: het allerbelangrijkste is natuurlijk dat je medicijnen goed gebruikt. Daar hoort ook bij dat je ze op de goede manier bewaart. In het doosje, bij de goede omstandigheden. Dus eigenlijk niet in het badkamerkastje. Daar liggen medicijnen vaak te warm en te vochtig. En maak hulpmiddelen zoals maatbekertjes of druppelaars goed schoon. Dat voorkomt bijvoorbeeld dat oogdruppels bederven. Goed gebruik van geneesmiddelen betekent dus óók op de goede manier bewaren!
Over de column
Voorzitter em. prof. dr. Ton de Boer schrijft elke maand een column ‘Over medicijnen’, over gezondheid en welzijn. De column verschijnt ook op Gezondheid&Co, het gezondheidsplatform voor Noord-Nederland, van de Noordelijke Dagblad Combinatie (de NDC Mediagroep). De columns staan in het teken van de actualiteit en onze rol en ons werk als Nederlandse medicijnautoriteit.