Column 'Over medicijnen': Feiten als wapen tegen nepnieuws
‘De aarde is plat.’ ‘In coronavaccins zitten microchips.’ Hoewel ze overduidelijk niet kloppen, gaan theorieën als deze nog steeds rond. Desinformatie blijft een hardnekkige bijwerking.
Het CBG stond door de coronapandemie meer dan ooit in de spotlights. Steeds meer mensen weten ons te vinden. Bijvoorbeeld als ze op zoek zijn naar informatie over coronavaccins. Dat is fijn, want daardoor kunnen we onze bijdrage leveren aan de maatschappelijke discussie, met betrouwbare, onafhankelijke informatie.
Dat blijkt niet altijd makkelijk. Er is online zóveel te vinden. De lijn tussen juist en onjuist is heel dun. Soms zie je dat informatie uit de context wordt getrokken of verkeerd wordt uitgelegd. Het gaat daardoor onterecht een eigen leven leiden. Als ik de zin over microchips uit het intro van deze column uitgesproken zou hebben, kan hij maar zó als losstaande uitspraak verspreid worden. Zo ontstaat ‘nepnieuws’.
Er zijn twee soorten ‘nepnieuws’. Vaak is het misinformatie: mensen delen dan per ongeluk onjuiste informatie. Desinformatie is wat anders. Daar gaat het om opzettelijk delen van onjuiste informatie. Puur om ‘likes’ te scoren, of een ander in diskrediet te brengen.
Het is ook niet makkelijk: wetenschappelijk onderzoek blijft nieuwe inzichten opleveren. Eén enkel onderzoek of één enkele publicatie maakt nog geen waarheid. Die ‘waarheid’ kan ook veranderen in de loop der tijd. Omdat we nieuwe antwoorden vinden. Dát is nou precies wat continu wetenschappelijk onderzoek is! We willen ook niet voor niets in ons College onafhankelijke deskundigen met een zo breed mogelijke achtergrond hebben. Puur om die wetenschappelijke onderzoeksresultaten te blijven volgen.
Wat wij doen? Wij blijven bij onze rol: kijken naar de werkzaamheid, veiligheid en kwaliteit van medicijnen. Daarover vertellen we. We bieden de feiten aan, gebaseerd op wetenschappelijke gegevens. Ook gaan we in gesprek en spelen we in op de informatiebehoefte. Via sociale media, tijdens de coronaspreekuren, of met Vaccin in het Kort. Zo proberen we misinformatie tegen te gaan en vragen te beantwoorden.
Even geleden mocht ik in onze Collegezaal een college geven aan een groep middelbare scholieren. Een masterclass over vaccins en medicijnen. Ook het onderwerp desinformatie kwam voorbij. Ik was blij en positief verrast dat deze jongeren zich heel bewust waren van het bestaan hiervan. Ze keken heel kritisch naar bronnen van nieuws.
Desinformatie, daar zijn we voorlopig niet vanaf. Er zitten dus géén microchips in vaccins. En is de aarde plat? Nee. Daarbij vertrouw ik de deskundigen op dat vlak. Laten we het voorbeeld volgen van die scholieren: kijk kritisch waar informatie vandaan komt!
Over de column
Voorzitter prof. dr. Ton de Boer schrijft elke maand een column ‘Over medicijnen’, over gezondheid en welzijn. De column verschijnt ook op Gezondheid&Co, het gezondheidsplatform voor Noord-Nederland, van de Noordelijke Dagblad Combinatie (de NDC Mediagroep). De columns staan in het teken van de actualiteit en onze rol en ons werk als Nederlandse medicijnautoriteit.