Column 'Over medicijnen': Hoe veilig zijn de coronavaccins?
De coronavaccins beheersen momenteel alle krantenkoppen. Ze zijn in een vergevorderd stadium van onderzoek en liggen ter beoordeling bij medicijnautoriteiten wereldwijd. En overal hoor ik dezelfde vragen terug. Wat doen die vaccins met ons lichaam en vooral: hoe zit het met de veiligheid?
Wat alle vaccins gemeen hebben, is dat ze ons afweersysteem kennis laten maken met het virus waar het vaccin tegen moet beschermen. De verschillen zitten in hóe ze dat doen. Soms op basis van een dood of verzwakt virus of een stukje van het virus, soms zelfs alleen een stukje van het RNA of DNA van het virus. Voor de coronavaccins worden al deze manieren onderzocht.
Ik hoor soms wel eens bezorgde geluiden. Dat die DNA- of RNA-vaccins onze eigen ‘bouwhandleiding’, ons DNA dus, kunnen veranderen. Dat klopt niet. Studies tonen aan dat genetisch materiaal uit vaccins niet in ons DNA terechtkomt. Het vaccin breekt op natuurlijke wijze af nadat het zijn goede werk heeft gedaan. Een coronavaccin dat DNA of RNA bevat, toont ons lichaam als het ware de ‘bouwtekening’ van een stukje van het virus. Na injectie leest het lichaam die bouwtekening af en maakt het zelf dat stukje na. Dan komt ons afweersysteem in actie: het maakt antistoffen. Daardoor reageert uw afweer snel wanneer u daadwerkelijk met het virus in aanraking komt.
Andere zorgen die ik opvang, gaan over de snelheid waarmee deze nieuwe vaccins worden ontwikkeld en goedgekeurd. Dat kan toch niet goed gaan? Maar de gebruikte vaccintechnieken zijn niet nieuw. De eerste vaccinaties stammen alweer uit de 18e en 19e eeuw. Modernere varianten met dood of verzwakt virus kennen we al tientallen jaren. Enkele van de nieuwe vaccins tegen het coronavirus zijn zogenoemde mRNA-vaccins. Die technologie is wel nieuwer, maar bestaat ook al sinds begin deze eeuw. De ontwikkelaars borduren dus voort op bestaande kennis. En dat versnelt niet alleen de ontwikkeling van het coronavaccin, maar ook de beoordeling ervan. Alles wat we al eerder hebben beoordeeld, hoeven we nu niet opnieuw te doen. Dat scheelt kostbare tijd, zonder dat het ten koste gaat van de veiligheid.
De veiligheid van vaccins wordt uitvoerig getest in grootschalige, internationale studies. Bij de coronavaccins zijn die zelfs nog groter dan bij andere vaccins: 30 tot 60 duizend mensen doen mee. Dankzij die studies zien we of er bijwerkingen kunnen optreden en welke dat zijn. De meeste bijwerkingen worden binnen zes weken na vaccinatie zichtbaar. Dat weten we uit andere vaccinstudies.
De kans op ernstige, onverwachte bijwerkingen bij de coronavaccins na goedkeuring is dus klein. Toch kunnen we ze nooit helemaal uitsluiten. Er kunnen altijd nog onbekende, of zeldzame bijwerkingen naar voren komen, die tijdens het onderzoek niet zichtbaar waren. Daarom houden we vaccins ook na goedkeuring nauwlettend in de gaten. Voor het coronavaccin is er zelfs een speciaal Europees bewakingssysteem opgezet. Zo kunnen we snel ingrijpen als dit nodig is. De veiligheid wordt dus heel serieus in de gaten gehouden. Daar kunt u op vertrouwen.
Over de column
Voorzitter prof. dr. Ton de Boer schrijft elke maand een column ‘Over medicijnen’, over gezondheid en welzijn. De column verschijnt in de Fit-bijlage van de Holland Media Combinatie (Noordhollands Dagblad, Haarlems Dagblad, Leidsch Dagblad, Gooi- en Eemlander en IJmuider Courant). De column verschijnt ook op Gezondheid&Co, het gezondheidsplatform voor Noord-Nederland, van de Noordelijke Dagblad Combinatie (de NDC Mediagroep). De columns staan in het teken van de actualiteit en onze rol en ons werk als Nederlandse medicijnautoriteit.